PRAWIDŁOWOŚCI ROZWOJOWE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

Dziecko rozwija się fizycznie i psychicznie na każdym etapie. O ile rozwój fizyczny nigdy się nie cofa – dziecko nie może stać się mniejsze, o tyle z rozwojem psychicznym nie jest to takie oczywiste. W poszczególnych fazach rozwojowych mogą pojawić się zachowania, które wydawało się, że wygasły w młodszym wieku. Zachowania „lepsze” i „gorsze” przeplatają się ze sobą wykazując jednak regularność. Równowaga właściwa dwulatkom zazwyczaj załamuje się mniej więcej w wieku 2,5 lat, łagodny pięciolatek staje się zuchwałym sześciolatkiem. Jeden typ zachowania jest tak samo niezbędny jak drugi.

    Dorośli mogą pomóc dziecku okazując mu dużo cierpliwości i jednocześnie wyraźnie stawiając granice, wyznaczając konsekwencje – na każdym etapie rozwoju. Nie mogą sprawić, żeby dziecko nie przejawiało zachowań niepożądanych, za to mogą, a nawet muszą je korygować. Żeby prawidłowo się rozwijać, dzieci potrzebują na przemian przechodzić czas stabilizacji i rozchwiania.

3 LATA

Jest to wiek przełomu – z dziecka, które mówiło o sobie „on” – „Jaś nie chce soku”, zaczyna być dzieckiem posiadającym własne „ja”. Ta samoświadomość umożliwia początek refleksji nad własnym zachowaniem.

W wieku 2,5 lat dzieci są niezwykle uparte. Domagają się by wszystko było tak jak one chcą, by zawsze wszystko odbywało się tak samo i w tej samej kolejności i by rzeczy leżały tak jak zawsze, tam gdzie zawsze. Bajki, jedzenie, ubieranie się, porządek dnia muszą być takie same, bo inaczej grozi to gwałtownym protestem. Dzieci wydają rozkazy, domagają się i upierają. Sprzeciw dorosłych witany jest wrzaskiem, krzykiem, płaczem, itp. Potrzeba wyboru nie jest jeszcze wykształcona, więc dzieci miotane są sprzecznymi emocjami. Pytanie „chcesz misia czy lalkę” może spowodować rozdrażnienie prowadzące do wybuchu furii, bo 2,5 latek chce i nie chce jednocześnie. Jeśli dorośli nie zadecydują stanowczo sami może to trwać bardzo długo.

Powoli następuje złagodzenie i w wieku 3 lat dzieci na ogół są pogodne i podporządkowujące się. Powoli zaczynają być coraz bardziej zaciekawione nowymi sytuacjami, zaczynają  lubić i potrafią czerpać przyjemność z podporządkowania się. Wzrasta zainteresowanie posługiwania się mową, porozumiewania się z innymi ludźmi. 3 latek potrafi długo rozmawiać, zabawnie przekręca wyrazy ćwicząc się w nowych słowach.

W niektórych obszarach życia rytuały pozostają – pożegnanie ze wszystkimi na dobranoc, mycie się w określonej kolejności, zawsze ta sama bajka itp. Znowu potrzebna jest stanowczość i cierpliwość dorosłych, bo rytuał pożegnania na dobranoc każdej zabawki może się bardzo wydłużać. Mogą się zdarzyć nocne wycieczki i zasypianie w innych częściach domu np. na dywanie.

3 lata to czas wybrzydzania i grymaszenia  przy jedzeniu (pozostałość z trudności w podejmowaniu decyzji) oraz potrzeba stałości – ta sama pora posiłków, kolejność, zastawa itp. Dziecko potrafi samodzielnie jeść łyżką i pić z kubka.

Trzylatek zgłasza potrzeby fizjologiczne i chętnie przyjmuje pomoc. Pojawia się też potrzeba intymności i odosobnienia w czasie pobytu w toalecie („ty idź”). W pierwszej połowie 3 r. ż. wzrasta ilość napięć psychicznych i pojawia się potrzeba nowego ich rozładowywania. Oprócz ssania palca, uderzania głowa, masturbacji może pojawić się jąkanie np. w momentach podekscytowania. Zdarzają się napady wściekłości, kopanie, plucie, rzucanie się na ziemię, niszczenie przedmiotów. Jest to jeden ze sposobów rozładowywania skrajnego napięcia, rozdrażnienia czy zmęczenia. Pod koniec 3 r. ż. znacznie się to uspakaja.

W drugiej połowie 3 r. ż. wzrasta potrzeba bycia noszonym na rękach, dziecko domaga się zajmowania nim jak niemowlęciem, może pojawić się chęć picia przez smoczek czy noszenia pieluchy. Ten czas szybko mija, jest dziecku jednak potrzebny – warto pozwolić mu na takie zachowania.

W związku z pójściem do przedszkola mogą pojawić się tzw. lęki separacyjne związane z oddzieleniem od matki i rodziny. Dziecko może fizycznie przywierać do rodzica, nie opuszczać go ani na chwilę i reagować rozdzierającą rozpaczą gdy dorosły na chwilę odejdzie. Jest to wyraz normalnej obawy przed rozdzieleniem z bliskimi, którzy są dla 3-latka jedynym poczuciem bezpieczeństwa.

Dzieci zaczynają się interesować i pytać skąd się biorą dzieci. Interesują się też przyczynami odmiennych pozycji dziewczynek i chłopców przy siusianiu oraz różnicami w budowie narządów do tego służących. Może zdarzyć się podglądanie płci przeciwnej np. w toalecie lub demonstrowanie (publiczne) własnych genitaliów.

W tym okresie rozwoju zaniepokojeni może budzić znaczne opóźnienie rozwoju mowy i kontaktów społecznych.